اندازه گیری طول کانال دندان طی درمان ریشه بسیار حائز اهمیت است. یکی از اصلی‌ترین دلایلی که درمان‌های ریشه دندان (اندودونتیکس) باشکست مواجه می‌شود به خاطر تمیز نشدن کانال به اندازه کافی و مناسب است. در اکثر موارد کیس‌ها برای درمان مجدد بخشی از ریشه که به طور کامل بامواد پرکردنی پوشانده نشده ارجاع داده می‌شوند. آماده‌سازی مناسب کانال تنها به معنای رسیدن یک فایل با سایز مشخص به اپکس نیست بلکه تمامی ابعاد کانال باید تمیز شود که در ادامه بیشتر به جزئیات آن می‌پردازیم.
تشخیص طول کانال دندان
اندازه‌گیری و تخمین طول کانال دندان برای آغاز درمام ریشه فرایندیست که با گرفتن عکس رادیوگرافی آغاز می‌شود. همان‌طور که می‌دانید داشتن تصویر رادیوگرافی با کیفیت بالا به روند تشخیص در طی درمان بسیار کمک خواهد کرد؛ به کمک هولدر گیرنده تصویر و یا دستگاه‌هایی که با هدف استفاده از تکنیک موازی طراحی شده‌اند می‌توان تصاویر رادیوگرافی با کیفیت بالا گرفت. با این کار از ریشه و تاج دندان عکس تحریف نشده در اختیار خواهید داشت. با استفاده از این نوار و نگه داشتن یک فایل دستی در مقابل تصویر می‌توان اندازه دقیق و واقعی طول کاری را تخمین زد.
برای اندازه‌گیری طول کانال دندان با استفاده از تکنیک‌های دیجیتالی، نرم‌افزار موجود در برنامه صرف نظر از این‌که کانال صاف یا خم باشد، طول آن را برایتان تخمین خواهد زد. در برخی از موارد کانال‌ها از محور طولی دندان انحراف داشته و همین قضیه باعث می‌شود تا تصویر آن‌ها روی عکس رادیوگرافی کوتاه‌تر به نظر برسد. این مورد بیشتر برای ریشه‌های پالاتال دندان‌های آسیاب فوقانی صدق می‌کند اما به طور کلی ممکن است در تصویر رادیوگرافی سایر دندان‌ها نیز مشاهده شود.
به همین دلیل اندازه‌گیری دقیق طول کانال دندان و حفظ این طول حین آماده‌سازی دندان برای شروع درمان بسیار حائز اهمیت است. درحال حاضر سه روش 1- تصاویر رادیوگرافی تشخیص طول 2- مکان‌یاب‌های الکترونیک اپکس (اپکس فایندر) 3- خشک کردن مداوم برای اندازه‌گیری طول کانال وجود دارد که دو روش اول برای گرفتن نتیجه دقیق قابل استفاده هستند.
آماده‌سازی اپیکال
میانگین حد فاصل بین تنگه اپیکال و اپکسی که در تصویر رادیوگرافی برای اندازه‌گیری طول کانال دندان مشاهده می‌کنید بین 0.5 تا 1 میلیمتر متغیر است اما این مقدار ممکن است بیشتر هم باشد. نقطه پایان آماده‌سازی کانال باید اندازه قطر کوچک اپیکال و یا تنگه اپیکال در نظر گرفته شود.
چالش اصلی اندازه‌گیری طول کانال دندان در این است که محل این تلاقی می‌تواند کاملا متغیر باشد و اگر آماده‌سازی کانال را روی یک نقطه پایانی دلخواه یا قراردادی/ از پیش تعیین شده انجام دهیم ممکن است منجر به باقی ماندن یک متریال آلوده در محل شده که نهایتا با شکست درمان ریشه مواجه خواهد شد؛ علاوه‌براین بعضا انتهای ریشه بیش از یک مجرا اپیکال دارد که همین قضیه می‌تواند شرایط وخیم‌تر شدن را مهیا کند.
روش جایگزین این است که اپیکال را باز قرار داده و به جای ایجاد یک نقطه توقف برای آماده‌سازی از روش توسعه مخروطی متکی بر هندسه استفاده کنیم تا مقاومت لازم را برای مواد پرکننده ایجاد کند. در این متد یک فایل کوچک حدودا 1 میلیمتری را داخل تنگه اپیکال وارد می‌کنیم تا از نبود متریال آلوده یا دندانی در طول پروسه آماده‌سازی اطمینان حاصل کنیم. گاها انجام این کار امکان‌پذیر نیست زیرا که ناحیه اپکس به خودی خود دارای برآمدگی طبیعی بوده که ناشی از عوارض جراحی یا پزشکی نیست. این دفرمگی به خاطر ساختار طبیعی و اصلی ریشه بوده و گاها بایپس کردن این برآمدگی غیرممکن است، در چنین شرایطی تا جایی که امکان‌پذیر است کانال را آماده می‌کنیم.
تکنیک رادیوگرافی
روش مرسوم برای تشخیص و اندازه گیری طول کانال دندان به کمک تصویر رادیوگرافی و فایل است. در بخشی از کانال‌ها، مثل دندان‌های آسیاب پایینی، که همپوشانی ایجاد می‌شود، تصاویر رادیوگرافی را می‌توان با زاویه افقی افزایشی گرفت تا کانال‌ها از هم تمییز داده شوند. اگر لبه جلویی گیرنده تصویر در زاویه دور از محور مزیودیستال قرار داشته باشد کانال باکال دورتر و کانال پالاتال و لینگوال مزیال‌تر هستند. در این حالت می‌توان از یک فایل هدستروم در یک کانال و از یک فایل کی در کانال دیگر استفاده کرده تا کانال‌ها از یکدیگر متمایز شوند. از این روش برای اطمینان یافتن از صحت خوانش اطلاعات به دست آمده از طریق مکان یاب اپکس نیز می‌توان استفاده کرد.
قرار دادن گیرنده تصویر با سد لاستیکی در جای مناسب خود ممکن است کمی سخت باشد. با استفاده از دستگاه‌های موقعیت‌یاب نظیر اندو ری () از گرفتن نتایج دقیق اطمینان حاصل کنید.
اپکس یاب الکترونیکی تکنیک
در حال حاضر اپکس یاب یکی از دستگاه‌های کاربردی برای اندازه‌گیری طول کانال دندان در ریشه درمانی بوده که نتایج بسیار صحیح و دقیقی را در اختیار ما قرار می‌دهد. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که نتایج به دست آمده تا 97% قابل اطمینان هستند. یونیت‌های نسل شش که برای مواجه با هر نوع مایعی در کانال طراحی شده‌اند. کافی است طول "خوانش صفر" را منهای 0.5 میلیمتر کنید تا طول کاری کانال دندان برای آغاز فرآیند درمان به دست بیاید. خوانش اطلاعات از این طریق باید طی روند بزرگ‌سازی کانال صورت بگیرد زیرا طول کانال، به ویژه کانال‌هایی که انحنا دارند ممکن است تغییر کند.
تکنیک کاغذ خشک
استفاده از این روش برای تشخیص طول کانال دندان بسیار ساده است. این متد با تخمین فاصله بین محلی که خون در آن جریان دارد و بخش فاقد خون به آماده‌سازی کانال کمک می‌کند؛ از این تکنیک فقط در زمان باز بودن مسیر می‌توان استفاده کرد.* طی این روش با اندازه‌گیری نواحی خشک کاغذ می‌توانید طول کاری کانال را تخمین بزنید. این تکنیک سه تا چهار دفعه باید انجام داده شود تا از نتایج به دست آمده اطمینان حاصل کنیم. پیش از این‌که پر کردن ریشه صورت بگیرد باید طول کانال با استفاده از روش‌های دیگر هم مورد تایید قرار بگیرد.
