درمان ریشه طی ده سال اخیر دچار تغییر و تحولات عظیمی شده است. روی کار آمدن تجهیزات، روشها و تکنیکهای جدید باعث شده در دورهای قرار داشته باشیم که درمان ریشه از همیشه آسانتر به نظر برسد. با این حال ایجاد طرحهای درمانی این حوزه هنوز هم چالشها خاص خود را دارد و نیازمند این است که از انجام اصول اولیه کار در این حوزه اطمینان حاصل کنیم. در ادامه قصد داریم ده نکته طلایی برای داشتن درمان موفق را با هم مرور کنیم.
1- طرح و اصول اولیه
از آنجایی که حین درمان ریشه در تلاش برای بهبود روند بیماری هستیم، به دو نکته باید توجه شود:
- آناتومی کانالهای ریشه
- باکتریهای موجود در این محل
به همین دلیل ریشه کن کردن لایههای زیرین و استرلیزه کردن کانال ریشه با استفاده از یک تکنیک مناسب به منظور جلوگیری از عفونت مجدد محل از اهداف اولیه ما در شروع روند درمان خواهند بود. برای فرمدهی مناسب به کانال باید ابتدا تمامی ضایعات را تمیز و لایههای زیرین را کاملا آمادهسازی کنیم؛ به علاوه زمانیکه کانال اصلی حالت درستی داشته باشد میتوانیم سیستمهای کانال ریشه را با استفاده از پرکنندههای ریشه سه بعدی بر پایه گوتا پرکا پر کنیم. با این کار نه تنها کانال اصلی پرمیشود بلکه پرتالهای خروجی در قسمتهایی که جراحات اولیه درمان ریشه ایجاد شده مشخص خواهد شد.
2- تشخیص
ارزیابی پریودنتال دهان بیمار یکی دیگر از اقدامات اولیه است که طی پروسه درمان ریشه توسط اکثر افراد انجام میشود. تشخیص مشکلات و بیماریهای مرتبط به ریشه درمانی از طریق بررسی دندانهای دارای علائم و حتی دندانهایی که فاقد علائم هستند یکی دیگر از اقداماتیست که باید روی آن متمرکز شد.
3- بی حسی
یکی از آزاردهندهترین اتفاقاتی که حین آغاز پروسه درمان ریشه میتواند رخ دهد این است که دندان مورد نظر بی حس نشود. بیحسی بدون درد و موثر به راحتی از طریق تجهیزات با کیفیت در این زمینه نظیر "The Wand" امکانپذیر خواهد بود. با استفاده از تجهیزاتی از این نظیر از راحتی بیمار نیز اطمینان پیدا خواهید کرد. تجربه درمان ریشه بدون درد باعث میشود تا بیمار بازهم به شما مراجعه کند.
4- ورودی - اولتراسونیک
رمز داشتن درمان ریشه موفق ایجاد ورودی مناسب و درست است. اگر انجام این مرحله با خطا مواجه شود، همه چیز دست به دست هم داده تا در نهایت عملیات درمان را با شکست مواجه کند. همیشه شانس دوم برای اصلاح شرایط کانال دندان وجود ندارد. آمادهسازی حفره اصلی در کانال از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است؛ علاوهبراین باید ورودی ایجاد شده به اندازه کافی بزرگ باشد تا بتوانیم عملیات درمان ریشه را به خوبی انجام دهیم. تکنیکهای اولتراسونیک به ما کمک میکنند تا کانالها را پیدا کرده و دریچه ورودی را بدون ایجاد تخریب در ساختار تاج دندان ایجاد کنیم.
5- بزرگنمایی
با داشتن دید بهتر به طبع میتوان با اطمینان بیشتری پروسه درمان ریشه موفق را در پیش گرفت. دید و بزرگنمایی مناسب به کمک دستگاههای مخصوص، در مراحل مختلف کمک قابل توجهی به شما طی درمان خواهد کرد. معمولا اندودونتیستها از میکروسکوپ برای بزرگنمایی استفاده میکنند اما با تهیه لنزهای تلسکوپی 2.5 تا 3.5 برابر دید بهتری خواهید داشت.
6- رادیوگرافی دیجیتال
با استفاده از رادیوگرافی دیجیتال، مهارتهای تشخیصی پزشک در روند درمان ریشه افزایش خواهد یافت و علاوهبر آن میتواند بیمار را از وضعیت آگاه کند. از آنجایی که رادیوگرافی دیجیتال هیچ هزینه توسعه و جانبی نخواهد داشت در طولانی مدت متوجه ارزش خرید آن خواهید شد و همچنین قدم بزرگی در زمینه داشتن مطب بدون کاغذ و برگه خواهد داشت!
7- شستشو
شستشو مناسب باعث تمیز شدن سیستم کانال ریشه شده تا بتوانیم با استفاده از فایلها شروع به فرمدهی این کانالها کنیم. دو محلول اصلی که در زمینه پاکسازی کانال ریشه استفاده میشوند عبارتند از: سدیم هیپوکلرید (NAOCI) 2.5-5 درصد و اتیلن دی آمین تترا استیک 17.5 درصد (EDTA).
سدیم هیپوکلرید بیشتر برای حل کردن بافتهای نرم و اتیلن دی آمین تترا استیک آلودگیهای جامد سطح را از بین میبرد. تکنیکهای آمادهسازی مدرن با استفاده از فایلهای نیکل تیتانیوم این روزها بسیار متداول هستند و به دلیل سرعت بالای این روش، فعالسازی اولتراسونیک به منظور افزایش و بهبود تاثیرگذاری محلولهای شستشو مورد نیاز خواهند بود.
8- طول کاری کانال دندان
موقعیتیابهای الکترونیکی اپکس (EAL) با استفاده از تکنولوژی پیشرفته در 96% از مواقع حتی زمانی که در کانال، مایع وجود دارد محل قرارگیری حفره اپکس را به راحتی شناسایی میکنند. این ابزار واجب به شما در کنترل طول کاری کمک کرده و به نتایج آن میتوان اعتماد کرد.
اختلاف نظرهای زیادی در زمینه قرارگیری نهایی ابزار درمان و متریال پرکردنی وجود دارد اما با این حال با استفاده از یک تکنیک واضح میتوان مطمئن شد که انتهای کانال با آلودگی بسته نشده باشد. توجه داشته باشید که طول کاری کانال به طور مدام باید حین آمادهسازی کانال چک شود.
9- فرمدهی کانال ریشه
در مرحله آمادهسازی کانالهای ریشه باید مداوم فرم داده شوند. در این وضعیت کانال ریشه باید به طور موثر شستشو داده شده تا بافت کانال و آلودگیها پاکسازی شوند. پس از اینکه کانال ریشه به طور کامل تمیز شد میتوان با استفاده از گوتا پرکا سه بعدی آن را پر کرد.
هربرت شیلدر (Herbert Schilder) میگوید:
کانالهای ریشه فرم گرفته نشده قادر به پاکسازی و پر شدن نخواهند بود.
10- انسداد سه بعدی
تقریبا بیشترین دفعاتی که درمان ریشه با شکست مواجه میشود زمانی است که کانالها و یا پرتالهای خروجی به درستی پر نشدهاند. اگر کانالهای ریشه به صورت سه بعدی پر شوند از عفونت مجدد در آینده جلوگیری خواهد شد. این روزها پر کردن سه بعدی ریشه به راحتی با استفاده از دستگاههای پیشرفتهای نظیر System B، Thermafill، Obtura و ... قابل دستیابی است. پر کردن سیستم کانال دندان در گذشته بسیار روند زمانبری داشت اما حالا به سرعت قابل انجام است.